درختان بلوط ، در دامنه کوهپایه های زاگرس
ایستاده اند سرافراز و مست ،
خورشید ، پهن کرده موهایش را بر روی دامنه ها ، سرخوشانه ،
شاخه ها رها در نور ، برگها زرین در آغوش آفتاب ،
زندگی می‌لغزد در میان کوهپایه ،
خنک ، جاری ، رنگ رنگ ،
صدا میزند تو را ،
جشن بهار در راه هست ،
خانه تو کجاست ؟
میخواستم که زیباترین کلماتم را
در آخرین روزهای سال ، برایت روانه کنم ،
عطر بهار نارنج ها ،
زیبایی بابونه های خود روی دشتهای جنوب را ، لابلای کلمات ، بیافشانم ،
نوای باد ، گرمای ساحل ، آواز موج ،
اگر می‌دانستم که در کجای جهان ایستاده ای ،
اگر می دانستم که زیباترین حرف ، برای تو چیست ؟
تنها ، آشوب و دلتنگی ،
طعم تلخ اش را بر من می‌بخشد ،
با کلماتی سرگردان ،
می مانم
آواره دنیای خوابها و خیال‌ها .
"الیف شافاک " نویسنده ای که در ایران اغلب او را با رمان معروف "ملت عشق " میشناسند ، در رمان " شهری بر فراز آسمان " با نام اصلی کتاب در ترکی "من و استادم " شاهکاری دیگری خلق میکند . رمان ، دوره صد ساله ای از حکومت عثمانی را شرح میدهد و محور اصلی داستان در این زمان می‌گذرد .
جهان پسرکی از آناتولی ، ناخواسته وارد کشتی ای میشود که فیلی به اسم چوتا ، از هندوستان به عنوان هدیه برای پادشاه عثمانی ، در آن است ، او بعد از اتفاقاتی در کشتی ، خود را به جای فیلبانی که در دریا غرق شده است ، معرفی میکند و وارد قصر پادشاه عثمانی ، سلیمان پادشاه میشود .
جهان ، پسرکی پرشور و مهربان است که در جهان مسموم قصر ، به دنبال ماجراجویی خویش است ، او در قصر ، با معمار پادشاه ، استاد سینان ، آشنا میشود . استاد در وجود جهان ، شوق یادگیری را میبیند و حس تنهایی و رها شدگی او را میفهمد ، او را به عنوان شاگرد می‌پذیرد و با خود همراه میسازد . جهان در کنار استادش ، مساجد و پل و ...میسازد و رازهای بسیاری را کشف میکند .او که در دل ، عاشق مهرماه ، تنها دختر سلطان هست ، سعی میکند با قدرت این عشق ، به زندگی در قصر ادامه دهد ، هر چند میداند که بین آنها ، دریاها فاصله است ، اما نا امید نمیشود .
رمان خانم شافاک ، سرشار از زیبایی است ، قدرت و اقتدار دوره عثمانی و عوامل آن ، مانند یک کتاب تاریخی ، به دقت شرح داده میشود ، توصیف معماری اسلامی ، افکار مردمان آن دوره ، شرایط شهر ، فرهنگ مردمان ترک زمان ، وقایع تاریخی ، کتاب را به مجموعه جالبی از تاریخ ، هنر ، داستان ،تبدیل میکند . آدمهای زیادی در کتاب وارد میشوند و هر کدام با خود داستانهای پیچیده ای دارند . شهر استانبول ، چون رودخانه ای خروشان ، مردمان زیادی از فرهنگ های تمام جهان را در خود جای میدهد ، مردمانی که هر کدام با داستان خویش ، در پی یک زندگی تازه ، وارد شهر میشوند و هر یک سرنوشتی دارند .
توصیف شرایط حکومت عثمانی ، پادشاهان ، وزرا ، جنگها ، جشن ها ، تعصبات ، تاثیر جهان اسلام بر کشورهای همسایه ، اعتباری دیگر به کتاب میدهد و رازهای بسیاری را آشکار میسازد . زیبایی کلمات ، کتاب را به اثری دلنشین تبدیل میکند و گاهی تبدیل به رودی از کلمات میشود که در مسیر خویش ، با موسیقی زیبا ، آوازی سرخوش سر میدهند و آدمی را مسحور می سازند.
خانه تکانی کنیم اگر خانه زمان را ،
گذشته را اگر پاک کنیم از گرد خاطره ها ،
هیچ می‌ماند میان اینهمه فراموشی .
فراموشی ، ساده است و سهل و آسان ،
نه باری است بر دوش ،
نه دردی در دل ،
و نه اندوهی بر جان .
ساده است و سهل و آسان ،
اینگونه که بنگریم به زندگی ،
و خوشبختی های پاک و پاکیزه را
بگذاریم به جای لکه های زمان ،
دیگر ، همه چیز کامل میشود ،
جز تکه های فرسوده ای در ذهن ،
که شاید ، رسوب کرده باشند در جانمان ،
انکارشان که میشود کرد ؟
مگر نه !
به صدای تو
از بی نهایت جهان ،
دل می‌سپارم.
با رشته های سوزان و محکم ، از دلتنگی و انتظار ،
متصل میشوم به سادگی تو .
جهان ، از غریو خویش ، دست می‌کشد ،
هستی در سکوت ابدیت ، فرو رفته ،
صدای تو ، در قلب زندگی هر روز ،
تنها ، شنیده میشود .
آواز جهانی ، تو
آواز ،
آواز ،
خاموش مشو .
آخرین چراغ را چه کسی خاموش خواهد کرد ؟
کدام زمان ؟
کدام دست ناامید از آمدن آن مسافر ، در را خواهد بست و
خاموش خواهد کرد آن شعله سرکش را
نان تازه بر سفره ، گلدان گل کنار پنجره ،
عطر چای بهار نارنج ،
چراغ روشن خانه ، برایت
ما ، منتظران ابدی ، به چشم انتظاری ، زندگی میکنیم
امید ، را مشتاقانه ، منتظریم
خاموش نه ، با موسیقی عشق ، باشکوه ،
چراغی روشن در دست ،
بر درگاه زندگی
ایستاده ایم ،
می‌جوییم
تو را و لبخندت را .
مرگ را زیسته ام ، در دستان زندگی
بی تو .
در نفسهای گرم روزگار ،
به انتظار هوای تازه ای سرشار از عطرت ،
نفس به شماره افتاده ،
تهی شده ام از جریان سیال .
تا به یاد آرم که در این جنگ یک سویه ،
هیچکس ، نیاموختمان ،
تاب آوردن را
بی حضور دوست ترین دوست .
جنگ ما ، نه پیروزی است و
نه شکست .
جنگ ما ، خود زندگی است .
خود ، عشق ،
خود ما .
هر بار
که ترانه‌ای برایت سرودم
قومم بر من تاختند!
که چرا برایِ میهن، شعری نمی‌سرایی؟
و آیا زن، چیزی به جز وطن است؟!
نزار_قبانی
پدر ، صبحها ، نمی‌گذاشت به مدرسه برویم ، می‌گفت که ما آخرش آبروی او را خواهیم برد . ما ، دخترکان ساده دل معصوم ، نمی‌دانستیم چرا باید چنین کاری بکنیم و چه عملی از ما سر میزند که پدر چنین حرفهایی میزند . مادر به دست و پایش می افتاد و راضی اش میکرد و باز فردا ، پدر داستان جدیدی برایمان بازی میکرد و ما دوباره التماس کنان ،راهی مدرسه ای می‌شدیم که آنجا هم باید دوباره می‌جنگیدیم . خواهرم دستم را محکم می‌گرفت و مرا دنبال خودش میکشید ، از همه چیز میترسیدیم ، مخصوصا مردها . مادرم آنقدر در خانه توی سرمان فرو میکرد که مردها دشمنان شماره یک ما هستند و در راه مدرسه به هیچ وجه نباید با کسی حرف بزنیم . وارد مدرسه که می‌شدیم چهره خشن خانم میم ، مدیر مدرسه میخکوبمان میکرد ، کیفمان را می‌گشتند ، رنگ جوراب نباید سفید می بود .موها داخل مقنعه ، چادر بر سر وارد می‌شدیم . خواهرم که یک جنگجوی واقعی بود دم در خانه چادر را از سر بر می داشت و دم در مدرسه بر سر میکرد ، این راه برای او یک مبارزه بود ، مبارزه با پدر ، مادر ، مدرسه ، که او را محکوم می‌کردند به ترسیدن ، به شاد نبودن . من ، ترسوتر بودم ، اما در ذهنم جسورتر . کتابهای برادرم را میخواندم ، زندگی ، جنگ و دیگر هیچ را تازه تمام کرده بودم و ذهنم پر از حماسه و جسارت بود .
مدرسه ، جای شادی نبود ، تیره و تار بود ، اما شوق آموختن ما را به آنجا می‌کشاند ، شاید تنها پناهگاه ما بود برای کشف دنیای کتابهای تازه . ما مدرسه را دوست داشتیم ، با بخاری که همیشه زمستان‌ها دود میکرد ، میخ نیمکت‌ها که مانتو های مان را پاره میکرد و باعث خشم مادر میشد ، صدای بلند ناظم و مدیر ،خط کشهای فلزی دردناک ، مرگ بر ....های سر صف ، نمازهای زورکی ، چادرهای اجباری ، اما باز هم دوستش داشتیم ، همدیگر را دوست داشتیم ، دخترکان پر تلاش معصوم ، در کنار هم ، فشرده در سرما ، در صف‌های مرتب ، زیر برف و باران ، سرود می‌خواندیم و دست همدیگر را می‌گرفتیم تا تنهاییمان را حس نکنیم . این اتحاد زنانه برایمان مقدس بود. ما ، در همه جا ، محکومانی بودیم که گناهی مرتکب نشده بودیم ، اما گناهکار به دنیا آمده بودیم، به جرم دختر بودن ، به جرم بردن آبروی خانواده در آینده ، که حتی مفهوم آن را هم نمی‌دانستیم ، به جرم منحرف کردن ذهن مردان با ایمان ، به جرم همه گناهان روی زمین ، باید در زیر دستان خانه و مدرسه شکنجه می‌شدیم .
شکنجه گرهای عزیزمان ، ما متوقف نشدیم ، جسور شدیم ، هر آنچه شما به ما آموختید ، فراموش کردیم . اینگونه از شما انتقام گرفتیم ، با فراموشی ارزشهای شما و خلق اندیشه های جسورانه. اینگونه جنگیدیم .
زندگی جنگ است و دیگر هیچ .
اسفند می‌توانست چقدر ماه زیبایی شود اگر ....
ردیف درختان لیمو ، شکوفه زده‌اند کنار خیابان ، بهار نارنج ها عطر آگین ،سپید ، چشم باز کرده اند ، دشت پر شده از گیاهان خودروی صورتی و زرد ، شقایق .
زنبوران عسل برگشته اند و میان گلها پرسه زنان زیر نور آفتاب ، زندگی دوباره در دشت را جشن میگیرند ، کوهها با باران های فراوان ماه گذشته ، سر سبز شده اند ....
چقدر اسفند می‌توانست زیبا باشد اگر می‌توانستیم لذت ببریم ، در یک صبح معمولی ، به منظره زیبای کوههای پشت پنجره خیره می‌شدیم و با فنجانی قهوه ، یک روز گرم اسفند ماه را آغاز میکردیم ، بچه ها راهی مدرسه میشدند ، سوار سرویس میشدند و برایمان دست تکان میدادند . دلمان خوش بود که در یک روز اسفند ماه چقدر کار سرمان ریخته است قبل سال نو ، روز معمولی ، زندگی معمولی ، لذتهای معمولی و حتی مشکلات معمولی ، ....
